Τρίτη 27 Απριλίου 2010

η σιωπή της Πηνελόπης

Θα ξεκινήσω την ιστορία από το τέλος.
Σαν σήμερα, το 1941, στις 27 Απρίλη,
ενώ τα Γερμανικά στρατεύματα μπαίνουν στην Αθήνα, η Πηνελόπη Δέλτα πίνει το δηλητήριο που κουβαλούσε πάντα μαζί της και ξεψυχάει πέντε μέρες αργότερα, λέγοντας στα παιδιά της :
“Παιδιά μου, ούτε παπά, ούτε κηδεία. Παραχώστε με σε μια γωνιά του κήπου, αλλά μόνο αφού βεβαιωθείτε ότι δεν ζω πια. Φροντίστε τον πατέρα σας. Τον φιλώ σφιχτά. Π.Σ. Δέλτα».
Στην ταφή της, στον κήπο της Κηφισιάς, ιερουργεί μόνος ο παλιός φίλος Αρχιεπίσκοπος Χρύσανθος. Επάνω στον τάφο της χαράχτηκε μόνο η λέξη
«Σιωπή».
Ένας ανατρεπτικός θάνατος, μια ανατρεπτική ταφή, για μια μοναδική γυναίκα.
Μια γυναίκα
που γεννήθηκε στην Αλεξάνδρεια το 1874 και μεγάλωσε μέσα στην πλούσια, κλειστή Ελληνική παροικία της Αλεξανδρείας. Ήταν τρυφερή κι ευαίσθητη, από παιδί κι αυτό την δυσκόλευε να προσαρμοστεί στις αυστηρές αρχές ανατροφής της οικογένειας Μπενάκη. Το 1882 η οικογένειά της φεύγει από την Αίγυπτο κι εγκαθίσταται στην Ελλάδα. Το 1895 στα 21 της παντρεύεται τον Φαναριώτη επιχειρηματία Στέφανο Δέλτα.
Ένας γάμος που εξυπηρετούσε καθαρά και μόνον τις επιχειρηματικές φιλοδοξίες του πατέρα της.
Ο Στέφανος Δέλτα, με την πλούσια Φαναριώτικη μόρφωσή του, αν και όπως αργότερα η ίδια θα περιγράψει τη σχέση της , είναι απόμακρος και τυπικός, παίζει καθοριστικό ρόλο στην πνευματική εξέλιξη της Πηνελόπης. Αυτός την φέρνει σε επαφή με τα πρωτοποριακά πνευματικά ρεύματα της εποχής και τους δημοτικιστές.
Με τον Δέλτα, η Πηνελόπη απέκτησε τρεις
κόρες, τη Σοφία, τη Βιργινία (γιαγιά του Παύλου Α. Ζάννα) και την Αλεξάνδρα.
Μετά την Εθνική καταστροφή του 1897 και την επιστροφή του Στεφάνου Δέλτα από τον πόλεμο, η οικογένεια επανεγκαθίσταται στην Αλεξάνδρεια.
Εκεί
το Φεβρουάριο του 1905, η Πηνελόπη Δέλτα γνωρίζει τον έναν και μοναδικό έρωτα της ζωής της, τον Ίωνα Δραγούμη που είχε μετατεθεί εκεί ως υποπρόξενος. «Και τότε ήλθε ο κυκλώνας, που σάρωσε τα πάντα... και με ανέβασε σε άλλους κόσμους υπερκόσμιους». Με αυτά τα λόγια αποτύπωσε την πρώτη τους επαφή στο ημερολόγιό της. Τo 1905, η Πηνελόπη Δέλτα ήταν 31 ετών, παντρεμένη με τον Στέφανο Δέλτα και μητέρα τριών κοριτσιών.
Ο Ιων ήταν 26 ετών, είχε μόλις διοριστεί υποπρόξενος στην Αλεξάνδρεια, γεμάτος οράματα και ιδανικά .
Τους ενώνει ένας παράφορος έρωτας, που μάταια προσπαθούν να τον σβήσουν με τον χρόνο και την απόσταση που τους χωρίζει. Εκείνη στην Αλεξάνδρεια κι αργότερα στη Γερμανία κι εκείνος στην Αλεξανδρούπολη κι αργότερα στην Πόλη. Η Πηνελόπη βιώνει μαρτυρικά τον καταδικασμένο έρωτα της για τον Ίωνα. Θα κάνει δύο διαδοχικές απόπειρες αυτοκτονίας! Δεν μπορεί και δεν θέλει να κρύψει τον έρωτά της, τον ομολογεί στον άνδρα της διότι θέλει να είναι ειλικρινής κι ελπίζει πως θ’ αποκτήσει κάποτε την ελευθερία της.
Όμως σκοντάφτει πάντα στους οικογενειακούς φραγμούς και στη δική της αίσθηση καθήκοντος κι ευθύνης, απέναντι στον άνδρα της και τα παιδιά της. Η παράφορη σχέση της Πηνελόπης Δέλτα με τον Ίωνα Δραγούμη τελειώνει στα 1912, όταν αυτός συνδέεται με τη Μαρίκα Κοτοπούλη. Από τότε, η Πηνελόπη Δέλτα θα ντυθεί στα μαύρα, μέχρι το τέλος της ζωής της.
Από το 1908 που χωρίζουν οριστικά με τον Ιωνα, δεν ξαναβάζει ποτέ χρώμα, φοράει μαύρα ως τον θάνατό της:
«Με ρώτησε αν θα φορώ πάντα μαύρα και του αποκρίθηκα, “Ναι, όσο βαστώ μέσα μου το πένθος μου, όσο σ΄ αγαπώ”. Και μου είπε: “Είσαι τόσο δυνατή!”. Και του αποκρίθηκα, “Ένα δυνατό θέλω όλα τα νικά”»
Εδώ σε φωτογραφία της Nelly's, με μαύρα και το πάντα θλιμμένο χαμόγελο.
Το πάθος της, για τον Δραγούμη παραμένει άσβεστο μέχρι τον θάνατό της.
Μέσα σε δύο χιλιάδες και πλέον χειρόγραφες σελίδες περιγράφει τον έρωτά της και την σχέση της με τον ‘Ιωνα, μ’ έναν μοναδικό τρόπο!
- τα ημερολόγιά της , εκδόθηκαν με την επιμέλεια του εγγονού της, Παύλου Ζάννα και πραγματικά ξεδιπλώνουν πτυχές της ζωής της που αξίζει να δούμε. -

Το 1916 οι Δέλτα εγκαθίστανται οριστικά στην Κηφισιά.

Η Πηνελόπη Δέλτα αρχίζει να συλλέγει υλικό για τον Μακεδονικό αγώνα και ξεκινάει τον Μάγκα.

Η χρονιά αυτή έχει σημαντικές πολιτικές εξελίξεις: τα «Νοεμβριανά».

Ο πατέρας της Εμμανουήλ Μπενάκης, δήμαρχος Αθηναίων από το 1914, συλλαμβάνεται.

Η Δέλτα καταστρέφει το πρώτο πολιτικό της ημερολόγιο κι αρχίζει να το συμπληρώνει από την επόμενη χρονιά με την περιγραφή των «Νοεμβριανών».

Ταυτόχρονα αρχίζει να γράφει το πολύ προσωπικό της ημερολόγιο, το «Τuris Εburnea», όπου καταγράφει τις πιο ενδόμυχες σκέψεις της με μια θαυμαστή αμεσότητα.
Πολλές από τις καταγραφές αυτές περιέχουν κομμάτια του ημερολογίου ή κομμάτια των γραπτών του Ίωνος Δραγούμη.
Η Δέλτα συνεχίζει να γράφει τα γνωστά σε όλους μας βιβλία.

Το 1925 η Δέλτα εκδίδει τη «Ζωή του Χριστού».

Για να γράψει το βιβλίο αυτό έχει συνεχή επικοινωνία κι αλληλογραφία με τον Χρύσανθο, Μητροπολίτη Τραπεζούντος και μετέπειτα Αρχιεπίσκοπο Αθηνών.

Η Δέλτα δεν ήταν θρήσκα κι ο Μητροπολίτης Χρύσανθος την εφοδίασε με τα στοιχεία, που θα την προφυλάξουν από τυχόν προβλήματα με την εκκλησία.

Το βιβλίο το αφιερώνει στη μητέρα της, που ήταν βαθειά θρησκευόμενη, η οποία όμως δεν το διάβασε ποτέ, όπως και τ’ άλλα βιβλία της Πηνελόπης, γιατί ήταν γραμμένα στη δημοτική.

delta_phneloph

Το 1916 η οικογένεια Δέλτα εγκαθίσταται οριστικά στην Αθήνα στην Κηφισιά.

Η Πηνελόπη βρίσκεται παγιδευμένη στη δίνη μιας θανάσιμης πολιτικής διαμάχης, εκείνης των οπαδών του Βενιζέλου με τους οπαδούς του Λαϊκού Κόμματος.

Ζει τη φρίκη της καταδίωξης της οικογένειάς της και της διαπόμπευσης του Εμμανουήλ Μπενάκη από τους οπαδούς του Λαϊκού Κόμματος και την τραγική εμπειρία της δολοφονίας του Ιωνα Δραγούμη το 1920 από ένα εκτελεστικό απόσπασμα φανατικών Βενιζελικών, υπό τις διαταγές του ίδιου του πατέρα της.

Το 1925 εκδηλώνονται τα πρώτα συμπτώματα της ασθένειας, της πολυομυελίτιδας, που θα την καθηλώσει στην καρέκλα!

Βαθμιαία παράλυση που έγινε ολική στο τέλος της ζωής της και της στέρησε και την τελευταία επιθυμία για ζωή!

Η ιστορία της Πηνελόπης τελειώνει-

όμως πραγματικά

δεν τελειώνει ποτέ καθώς ξαναζεί μέσα από τα ημερολόγιά της, που τόλμησε να γράψει και να αφήσει κληρονομιά στις κόρες της, ώστε να μάθουν , να γνωρίσουν το πρόσωπο της πραγματικής Πηνελόπης.

μια μοναδική γυναίκα.

πηγές :

http://ellas2.wordpress.com/2009/03/10

http://tvxs.gr/news/

http://www.dwdekatheon.org/biblia/966-iwn-dragoumhs-enas-kuklwnas-pou-ta-sarwse-ola.html

14 σχόλια:

Ρίκη Ματαλλιωτάκη είπε...

Ηταν οντως μια πολυ μεγαλη προσωπικοτητα!

Μου εκανε εντυπωση ομως, πεντε μερες μετα την επιασε το δηλητηριο;

Αγνή είπε...

εγώ τώρα βλέπω και λίγο ανάποδα την ιστορία
Μεγάλη η Δέλτα, εξίσου μεγάλος και ο Δραγούμης...αλλά και αυτός ο καψερός ο Δέλτας!!!Τι μεγαλείο ψυχής εντέλει!Σίγουρα δεν ήταν εύκολο να ακούσει και να συνεχίσει να ζει μαζί με μια γυναίκα που η ψυχή της είναι αλλού...

Μπορεί αυτός να την αγάπησε πιο πολύ από όσο ο Ίων που της έδωσε τον ουρανό με τα άστρα, και της πήρε ακόμη και τη γη που πατούσε!
Άλλωστε, όσο και να δεχόταν τους περιορισμούς της εποχής, νομίζω η Δέλτα δε θα έμενε δίπλα σε ένα άντρα μόνο και μόνο από σύμβαση..

nina είπε...

Μερικές φορές κάποια αισθήματα έρχονται απρόσκλητα και δεν εννοούν να ελεγχθούν ακόμα και αν η λογική μας θα το ήθελε.

Καλησπέρα!

evi είπε...

@ρίκη

είχε ένα θέμα με τα δηλητήρια - ίσως δεν ήταν αρκετά ισχυρό . Αλλωστε τις προηγούμενες φορές που το δοκίμασε δεν τα κατάφερε. Αλλά τώρα ήταν ήδη καταπονημένη από την αρρώστια της και καθηλωμένη σε καριτσάκι. οπότε θα έπαιρνε κ πολλά φάρμακα.

φιλιά

evi είπε...

@αγνή

όπως ξέρεις έχω ασχοληθεί αρκετα με το θέμα (βλέπε έρημη εργασία ) . Όντως ο άντρας της ήταν ξεχωριστός και καλλιεργημένος άνθρωπος. Βέβαια και η ίδια ποτέ δε γράφει άσχημα λόγια για αυτόν - αντίθετα του αναγνωρίζει μεγαλείο ψυχής. Ας μη ξεχνάμε ότι μιλάμε για αρχές του αιώνα άλλωστε και όντως οι αντιλήψεις του ήταν προχωρημένες. Είχε τη φαναριώτικη κουλτούρα κ καμία σχέση με τους γονείς της Δέλτα , τους Μπενάκηδες. Σκέψου επίσης πόσο δυσκολο ήταν για τη Δέλτα να ζει μετά το θάνατο του Ιωνα, όταν ήξερε κατά βάθος ότι από πίσω από τη δολοφονία κρυβόταν ο ίδιος της ο πατέρας.
όμορφη και τραγική ιστορία με πολλές ιστορικές και κοινωνικές προεκτάσεις .

evi είπε...

@ Nina

έτσι το έβλεπε και η Δέλτα. σαν κυκλώνα που σάρωσε τα πάντα και τη σημάδεψε για όλη τη ζωή της.

φιλιά

Un par de neuronas... είπε...

A, κοίτα τί έμαθα σήμερα!! Θα ψάξώ περισσότερα στο ιντερνετ.
Μεγάλη εντύποση μου έκανε την ιστορία. Ευχαριστώ, φίλη μου.

evi είπε...

@veronica

χαίρομαι που ήμουν η αφορμή να έρθεις κοντά σε αυτή την ιστορία. Και εγώ λίγα ήξερα μέχρι που ασχολήθηκα μέσα από μια εργασία στο πανεπιστήμιο . Πάντως αν σε ενδιαφέρει το θέμα, αξίζει να διαβάσεις τα ημερολόγιά της. αν χρειάζεσαι οποιαδήποτε πληροφορία, ευχαρίστως να βοηθήσω.

και μερικές ακόμα ιστοσελίδες :

http://www.tanea.gr/default.asp?pid=96&ct=19&artid=52637&nid=0&rid=

http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_civ_100054_12/01/2008_255235

Un par de neuronas... είπε...

Που να βρω τα ημερολόγια της; να το πω σε μία φίλη ελληνιδα να μου το πάρει, εκδόθηκε;

Φιλάκια, αγαπημένη μου φίλη.

THANASIS MAKEDONAS είπε...

ΚΑΛΗΜΕΡΑ ΚΑΛΟ ΜΗΝΑ

VAD είπε...

Πέρα από την αναμφισβήτητη συγγραφική της παρουσία βίωσε εναν χώρο ιντριγκας μεσα στην ανερχόμενη τότε μεγαλοαστική τάξη,Ίωνας Δραγούμης,ο παλιός επαναστάτης που κατέληξε βασιλικότερος του βασιλέως,Μπενάκης,μέγας ιντριγκάριος στο χώρο των βενιζελικών,αγρια ιστορία για μια ευαίσθητη γυναικα όπως η Δέλτα...

Καλο μήνα,κυρίες μου...

evi είπε...

@θανάση

καλό μήνα .

evi είπε...

@vad

πράγματι μια δύσκολη εποχή, με πολιτικό παρασκήνιο, δολοφονίες, εξεγέρσεις, πολέμους, εξωτερικές παρεμβάσεις. ιντριγκες και 'μαγειρέματα' διάφορα, που για τους περισσότερους είναι άγνωστα γιατι η ιστορία που τελικά μαθαίνουμε απέχει πολύ από την πραγματικότητα. σαφώς διαβάζοντας τα ημερολόγια της Δέλτα είναι χρήσιμο να έχουμε κατά νου και το παρασκήνιο της εποχής.

καλό μήνα .

evi είπε...

@βερόνικα

σου δίνω αναλυτικά τους τιτλους και τις εκδόσεις . δεν ξέρω αν κυκλοφορούν στο εξωτερικο αλλά ισως μπορεις να τα παραγγειλεις απο κάποιο βιβλιοπωλειο μεσω ιντερνετ.

(π.χ. δες στο: http://www.greekbooks.gr/BookDetails.aspx?id=190791

και http://www.ebooks.gr/book/147582

και βιβλιοπωλείο Ιανός

http://www.ianos.gr/index.asp?park=aw&key=0024682&au=a

και τη σελίδα του εκδοτικού οίκου Ερμης :

http://www.ermis-ekdotiki.gr/Details.asp?IdProduct=497)

Οι τίτλοι είναι :

-Αρχείο της Π.Σ Δέλτα Γ'. Π.Σ. Δέλτα, Πρώτες Ενθυμήσεις. Επιμέλεια: Π. Α. Ζάννας. Ερμής, Αθήνα, 1980.

(αυτό αναφέρεται στα παιδικά της χρόνια κυρίως στην Αλεξάνδρεια)

-Αρχείο Π.Σ. Δέλτα Στ'. Π.Σ. Δέλτα, Αναμνήσεις 1899. Μετάφραση από το γαλλικό πρωτότυπο: Βούλα Λούβρου. Επιμέλεια: Π. Α. Ζάννας, Αλ. Π. Ζάννας. Ερμής, Αθήνα, 1990.

-Αρχείο Π.Σ. Δέλτα Ζ'. Π.Σ. Δέλτα, Αναμνήσεις 1921. Επιμέλεια: Αλ. Π. Ζάννας. Ερμής, Αθήνα 1996.

-Αρχείο Π.Σ. Δέλτα Η'. Π.Σ. Δέλτα, Αναμνήσεις 1940. Επιμέλεια: Αλ. Π. Ζάννας. Ερμής, Αθήνα, 2007.


Τα δυο τελευταία είναι τα ημερολόγια που αναφέρονται περισσότερο στη σχέση της με τον Δραγούμη και το τελέυταιο φτάνει μέχρι το θάνατο της.

ελπίζω να βοήθησα. φιλιά και καλό μήνα . αν χρειαστείς κάτι μη διστάσεις να μου γράψεις μειλ.

Αναγνώστες

Συνεργάτες

Αρχειοθήκη ιστολογίου