Η τράπεζα της ευτυχίας Εσθονία: πολίτες ανταλλάσσουν αγαθά και υπηρεσίες αντί για χρήματα TΗΕ ΤΙΜΕS , Της Αnjana Αhuja ΔΗΜΟΣΙΕΥΘΗΚΕ: Πέμπτη 9 Απριλίου 2009 (αποσπάσματα από την ιστοσελίδα http://www.tanea.gr/default.asp?pid=2&artid=4511267&ct=2)

H τράπεζα αυτή είναι διαφορετική: Δεν προκαλεί οργή με τις αμφιλεγόμενες τακτικές της, προσφέρει μόνο ευτυχία. Έτσι ονομάζεται άλλωστε, Τράπεζα της Ευτυχίας.

Oι καιροί είναι δύσκολοι παντού, και η Εσθονία δεν αποτελεί εξαίρεση. Από 4% που ήταν η ανεργία στις αρχές του 2008, έχει ξεπεράσει το 7%. Η ατμόσφαιρα ήταν βαριά από πριν: το 2007, η χώρα είχε έρθει τελευταία μεταξύ 30 ευρωπαϊκών χωρών με βάση τον «δείκτη ευτυχίας» και λαμβανομένων υπ΄ όψιν διαφόρων παραγόντων, από το αποτύπωμα διοξειδίου του άνθρακα μέχρι το προσδόκιμο ζωής και τον φόβο της εγκληματικότητας. Η παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση απλώς ήρθε να κάνει τα πράγματα χειρότερα. Όμως δεν είναι όλα τα σημεία των καιρών αρνητικά.

Στις 3 Μαΐου του 2008, 50.000 Εσθονοί, το 3% του πληθυσμού, οπλίστηκαν με φτυάρια, γάντια και πλαστικές σακούλες και βγήκαν για μία «εθνική ανοιξιάτικη καθαριότητα». Ο εμπνευστής της ιδέας, ένας 42χρονος επιχειρηματίας του Ίντερνετ ονόματι Ράινερ Νόλβακ, δεν μπορούσε να πιστέψει στα μάτια του: μια επιχείρηση που θα μπορούσε να κρατήσει χρόνια και να κοστίσει εκατομμύρια, χρειάστηκε μόλις μία μέρα και κόστισε ελάχιστα. Ο Νόλβακ έγινε εκατομμυριούχος πουλώντας τις διαδικτυακές του εταιρείες πριν κλείσει τα 40, και αγόρασε ένα σπίτι στη Φλόριντα πιστεύοντας πως αυτό θα τον έκανε ευτυχισμένο. Λίγους μήνες αργότερα, συνειδητοποίησε πως ήταν «η μεγαλύτερη βλακεία της ζωής του». Εκείνη τη μέρα, ωστόσο, τον περασμένο Μάιο, είδε γύρω του πολλούς ευτυχισμένους ανθρώπους. «Αυτό με έκανε να σκεφτώ - έτσι γίνονταν οι δουλειές πριν από 100 χρόνια. Ήταν κάτι δημιουργικό, μας προσέφερε ένα αίσθημα συλλογικότητας».

Κάπως έτσι γεννήθηκε η ιδέα της Τράπεζας της Ευτυχίας. Η πρώτη της επίσημη συναλλαγή πραγματοποιήθηκε πρόσφατα σε ένα διαμέρισμα του Ταλίν: ήταν ένα... κούρεμα. Προσφορά μιας νεαρής κομμώτριας, προς έναν μεσήλικο μάνατζερ εταιρείας πληροφορικής. Για πληρωμή πήρε ένα χαρτονόμισμα, δήλ ένα κομμάτιο χαρτί, όπου αναγραφόταν η ημερομηνία και το είδος της υπηρεσίας που προσέφερε. Κάποιος άλλος «πελάτης» της τράπεζας θα βρεθεί να κάνει κάτι χρήσιμο για αυτήν- και αυτή θα είναι η ανταμοιβή της. Διότι όπως ίσως θα καταλάβατε, η Τράπεζα της Ευτυχίας είναι μια εικονική τράπεζα, μια διαδικτυακή πύλη ουσιαστικά, που συναλλάσσεται μόνο σε καλές πράξεις. Εγγράφεσαι, φτιάχνεις έναν κατάλογο με όλα όσα μπορείς να κάνεις για τους άλλους (π.χ. να τους πας βόλτα τον σκύλο ή να τους επιδιορθώσεις το αυτοκίνητο) και όσα θα ήθελες να σου κάνουν (π.χ. καθάρισμα σπιτιού, ιδιαίτερα σε κάποιο μάθημα).

Όπως λέει η 26χρονη Τίινα Ουρμ, η οποία είναι ό,τι πιο κοντινό σε μάνατζερ έχει αυτή η τράπεζα, «θέλουμε να δημιουργήσουμε ένα δίκτυο όπου οι άνθρωποι δεν θα πληρώνουν γι΄ αυτό που χρειάζονται, θα το παίρνουν ο ένας από τον άλλον. Είναι ένας τρόπος να μπορέσουν οι πολίτες, ιδιαίτερα όσοι έχουν χάσει τις δουλειές τους, να συνεχίσουν να κάνουν ό,τι έκαναν - και να έρθουν κοντά». Τι λένε όμως οι ίδιοι οι πολίτες; Όλοι οι νέοι τους οποίους σταμάτησα στον δρόμο- οι πιο μεγάλοι δύσκολα μιλούν αγγλικά- ενθουσιάστηκαν με την ιδέα. Η απάντηση της Έβελιν, μιας 18χρονης φοιτήτριας, ήταν χαρακτηριστική: «Επιτέλους, δεν χρειάζεται να βασίζονται όλα στο χρήμα».

ΟΙ «ΤΡΑΠΕΖΕΣ ΧΡΟΝΟΥ», σαν αυτή που ξεκινάει τώρα στην Εσθονία, έχουν τις ρίζες τους στις ΗΠΑ, στις αρχές της δεκαετίας του 1980: εμπνευστής τους ήταν ο δρ Έντγκαρ Καν, ο οποίος θεωρούσε πως η οικονομία της αγοράς δεν μπορεί να φέρει εις πέρας «το πραγματικό έργο της κοινωνίας, που είναι να νοιάζεσαι, να αγαπάς, να είσαι πολίτης, γείτονας και άνθρωπος».

ΣΤΗ ΒΡΕΤΑΝΙΑ, οι τράπεζες χρόνου και γενικότερα τα σχήματα αντιπραγματισμού (έτσι ονομάζεται η άμεση ανταλλαγή μεταξύ ανθρώπων των προϊόντων και των υπηρεσιών που χρειάζονται χωρίς τη μεσολάβηση χρήματος) έκαναν την πρώτη τους εμφάνιση την εποχή των σκληρών μέτρων της Θάτσερ και είναι γνωστά ως LΕΤS (Τοπικά Ανταλλακτικά Εμπορικά Συστήματα) - σήμερα λειτουργούν στη χώρα περισσότερα από 300.

ΕΝΕΡΓΕΣ ΤΡΑΠΕΖΕΣ χρόνου υπάρχουν σήμερα σε 26 χώρες.

Στην Ελλάδα, τράπεζα χρόνου λειτουργεί από το 2005, με πρωτοβουλία του Δικτύου Γυναικών Ευρώπης. Πρόκειται για ένα δίκτυο ανταλλαγής υπηρεσιών που υποστηρίζεται από το δικό του εσωτερικό «νόμισμα-χρόνο» ή «νόμισμα-εργασία». Για παράδειγμα, ένας γιατρός ή δικηγόρος που προσφέρει μία ώρα επαγγελματικών υπηρεσιών, δικαιούται μία ώρα άλλων υπηρεσιών, όπως βάψιμο, μαγείρεμα, φύλαξη ηλικιωμένου... Για πληροφορίες, τηλεφωνήστε στο 210-9700.814 ή επισκεφθείτε την ιστοσελίδα www.enow.gr. (δυστυχώς η ιστοσελίδα δεν λειτουργεί, τουλάχιστον πριν λίγο όταν την δοκίμασα).

Πάντως βρίσκω καταπληκτική την ιδέα αυτή, με αντάλλαγμα ή και χωρίς! Ας είμαστε περισσότερο άνθρωποι παρά κερδοσκόποι. Σίγουρα κερδίζουμε πολύ περισσότερα έτσι!